Mehterin Tarihçesi
Mehter Dünyanın ilk ve en eski alaturka Ordu bandosudur.
Hun'lar zamanındaki adı Tuğ olan ve vurmalı sazlarla nefesli sazlardan
oluşan askeri mızıka okulunun Fatih'ten sonra aldığı isim, Hun'lardan beri Türk
savaş tekniğinin vazgeçilmez unsuru olan askeri müziğin amacı, çok uzaklardan
duyulan ve gitgide yaklaşan gök gürültüsüne benzer yabancı bir müzmin sesiyle
düşmanın moralini bozup savaşacak güç bırakmamak, düşmanı teslim almak
suretiyle harbi en kısa zamanda bitirmek ve böylece bir bakıma insan kıyımını
önlemektir.
Dünyanın en eski askeri bandosu olan mehtere ilk olarak Orhun Kitabelerinde
rastlanmaktadır. Bu kitabelerde "Kübürge” ve "Tuğ” olarak anlatılan askeri
bandonun,11. yy. yazılmış Divan-ü Lügat-it Türk’te Hakanların huzurunda müzik
yaptığını anlatılır. O zamanlarda küvrük (kös), tomruk (davul), çenk (zil) ve
nay-i Türkî adındaki sazlardan oluşan "Tuğ” lar, savaşlarda ve özel günlerde
müzik yapmaktaydılar. Ayrıca "Tuğ” Türklerde hâkimiyetin de sembolü
olmuştur.
Selçukluların T'abılhâne veya Nevbet hane dediği bu kurumda Hunlardan beri
ikisi nefesli, dördü vurmalı altı temel çalgı yer almıştır: İslamiyet ten sonra
adları zurna, boru (nefir veya şahnay), çevgan, zil, davul ve kös'e çevrilen yurağ,
boygur, çöken, çanğ, tümrük ve küvrük. Savaşta ordunun önünde giden kös, davul,
nakkare, zil, çevgan, çalpara, çengi harbi, zurna ve boru gibi yüzlerce vurmalı
ve nefesli çalgının çalacağı müzik, savaş, tören ve oyun (spor) amaçları için
özel olarak bestelenirdi.
Osmanlı imparatorluğuna Anadolu Selçuk Türklerinden geçmiştir. Şöyle ki
Osman Gazi'nin kurduğu Beylik; Bizanslılara karşı birçok önlemli savaşlar
kazanmış olup topraklarını genişletmiştir. Bu savaşlar neticesinde Osman
Gazi'nin, Selçuklu hükümdarı Aladdin Keykubat'a yararlığını göstermek ve bu
savaşlarda kazandığı bazı harp ganimetlerini Selçuklu Hükümdarına hediye olarak
göndermiştir. Bu arada İnegöl kalesini de kuşatarak beyliğine dâhil ederek
büyütmüştür. Bu olaylardan çok memnun kalan Anadolu Selçuklu Hükümdarı
adamlarında KARA BALABAN ÇAVUŞ vasıtasıyla 1284 tarihinde Osman Gazi ' ye bir
ferman göndererek kendisini kutlamış ve Emirlik payesi ile İstiklal (EGEMENLİK)
sembolü sayılan Tuğ, Âlem Tabıl (DAVUL) Nakkare (ÇİFTENARA) Hakkaniyeti, Adaleti
temsilinde Ak (BEYAZ) renkte sancak göndermiştir. Osmanlılarca TABLI ALI'i
OSMAN adı ile anılan ilk mehter nevbeti (KONSER) 1289 tarihinde Bileciğin bir
kasabası olan söğüdün büyük Mescit meydanında Osman Gazi ve silah
arkadaşlarının huzurunda bir ikindi vakti ayakta dinledikleri bir nevbet
(KONSER) ile Osmanlının hazarda ve seferde çok büyük hizmetler verecek olan
Mehter takımı kurulmuş olur.
Osman Gazi ve silah arkadaşlarının ayak üzre dinledikleri bu nevbet
(KONSER) Selçuklu hükümdarına gösterdikleri hürmetten dolayıdır. Bu adet Osman
Gazi'den sonraki Padişahlarca da devam etmiştir.